Yaklaşan seçim sezonu ve Modi kişi kültü: Hindistan’ın geleceği ne kadar pembe?

indyturk.com

Dr. Duygu Çağla Bayram Independent Türkçe için yazdı

Dr. Duygu Çağla Bayram Hindistan Araştırmacısı. Uluslararası İlişkiler alanında Doktora sahibi. “Çalkantılı Sularda Yeni Rota: Hint-Pasifik Anlatısı ve Hindistan” kitabının yazarı @DrCaglaBayram

Perşembe 28 Mart 2024 12:55

Hindistan, bu baharda yapılacak olan 18. genel seçimler için gün sayıyor.

Şu ana kadar ülkede yapılan anketler, görevdeki Başbakan Narendra Modi’nin görevde üçüncü dönemi kazanmasının çok muhtemel olduğunu gösteriyor.

Bu zafer Modi’nin “güçlü adam” imajını daha da pekiştirecek.

Modi, ülkeyi büyük bir ihtişam ile yönetiyor ve Hintlere onların da dünyada yükseleceğine söz veriyor.

Ancak Modi’nin otoritesinin doğası veya ülke üzerinde aradığı katı kontrol, Hindistan’ın büyük güç hırslarını baltalayabilir de.

Modi, 15 selefinden yalnızca ikisinin yaptığı gibi, Hindistan’da geniş bir popülerliğe sahip olan, 1947’de Hindistan’ın bağımsızlığından 1964’e kadar başbakan olan Jawaharlal Nehru ve 1966’dan beri başbakan olan Nehru’nun kızı Indira Gandhi gibi, Hindistan siyasi ortamına hâkim.

Nehru ve Indira Gandhi, ülkenin İngiliz sömürge yönetiminden kurtuluş mücadelesine öncülük eden ve bağımsızlığın ardından 30 yıl boyunca iktidarda kalan parti olan Hindistan Ulusal Kongresi’ne (kısaca Kongre) üyeydi.

Ayrıca Modi, şimdiki gibi yönetimin doğal partisi haline gelmeden önce uzun yıllar muhalefette kalan Bharatiya Janata Partisi’nin (BJP) bir üyesi.

Kongre ile BJP arasındaki en büyük ideolojik farklılık, inanç ve devlet arasındaki ilişkiye yönelik tutumlarındadır.

Özellikle Nehru yönetimi altında Kongre, Hindistan’ın vatandaşlara “düşünce, ifade, inanç ve ibadet özgürlüğü” sağlama yönündeki anayasal yükümlülüğüne uygun olarak dini çoğulculuğa bağlıydı.

Öte yandan BJP, Hindistan’ı siyasetin, kamu politikasının ve hatta günlük yaşamın Hindu karakteriyle şekillendirildiği çoğunlukçu bir devlet haline getirmek istiyor.

Modi, Hindistan’ın ilk BJP başbakanı değil; bu unvan, 1996’da ve 1998’den 2004’e kadar görevde olan Atal Bihari Vajpayee’ye ait.

Ancak Modi, bir düzineden fazla partiden oluşan koalisyon hükümeti tarafından farklı görüş ve çıkarlara uyum sağlamaya zorlanan Vajpayee’nin hiçbir zaman elde edemediği türden bir gücü kullanabilir.

Hindistan, 2004 ile 2014 yılları arasında Kongre liderliğindeki koalisyon hükümetleri tarafından yönetiliyordu. Başbakan, akademisyen ekonomist Manmohan Singh’di.

İkinci döneminin sonunda Singh 80 yaşındaydı ve hastaydı, dolayısıyla 2014 genel seçimleri öncesinde Kongre kampanyasını yürütme görevi çok daha genç olan Rahul Gandhi’ye düştü.

Gandhi, Kongre Partisi’nin eski başkanı Sonia Gandhi ile annesi Indira Gandhi ve büyükbabası Nehru gibi başbakan olarak görev yapan Rajiv Gandhi’nin oğludur.

Daha önce 10 yıl boyunca önemli Gujarat devletinin başbakanı olan Modi, parlak bir siyasi hamle ile hiçbir zaman siyasi görevde bulunmamış ve Modi’nin yetkili ve etkisiz olarak tasvir ettiği bir hanedanın evladı olan Rahul Gandhi’nin tam tersine, kendisini deneyimli, çalışkan ve tamamen kendi kendini yetiştirmiş bir yönetici olarak sundu.

2014 seçimlerinde BJP, beş yıl önceki sandalye sayısı 116’yı 282’ye çıkarırken Kongre’nin sandalye sayısı 206’dan 44’e düştü.

2019’daki bir sonraki genel seçim, Modi’yi bir kez daha Gandhi ile karşı karşıya getirirken BJP, daha ezici bir çoğunluk elde ederek, Kongre’deki 52 sandalyeye karşılık 303 sandalye kazandı.

Önceki yıllarda Hindistan hükümetleri genellikle uzlaşma yoluyla bir arada tutulan çeşitli koalisyonlardan oluşurken BJP’nin Modi yönetimindeki çoğunluğu, başbakana geniş bir serbestlik ve özgürce hareket etme olanağı verdi.

Son 10 yıldır parlamentoda tek başına çoğunluğa sahip BJP ile Modi, abartısız Vajpayee’den çok daha iddialı.

Vajpayee yetkiyi kabine bakanlarına devretti, muhalefet liderlerine danıştı ve Parlamentodaki tartışmaları memnuniyetle karşıladı.

Öte yandan Modi, gücü şaşırtıcı derecede makamında merkezileştirdi, yargı ve medya gibi kamu kurumlarının bağımsızlığını baltaladı, kendi etrafında bir “kişi kültü” inşa etti ve partisinin ideolojik hedeflerini katı bir biçimde takip etti.

 

“Modi kişi kültü”

Modi kendisini partinin, hükümetin ve ulusun vücut bulmuş hali olarak, Hintlerin umutlarını ve hırslarını neredeyse tek başına yerine getiren biri olarak sunuyor.

Modi’nin adını taşıyan dünyanın en büyük kriket stadyumunun inşası, Hindistan hükümeti tarafından verilen Kovid aşı sertifikalarında ve hatta tüm hükümet programları ve sosyal yardım paketlerinde Modi’nin fotoğrafının yer alması, Modi’nin bir “vizyon sahibi” ve “dahi” olduğunu söyleyen Yüksek Mahkeme’nin görevdeki yargıcı ve Modi’nin kendisinin Hindistan’daki kadınları özgürleştirmek için tanrı tarafından gönderildiğine dair beyanı…

Modi, bu devasa kişilik kültüne uygun olarak, yönetişimi ve idareyi, birçok kurum ve bireyin birlikte çalıştığı işbirlikçi bir çaba yerine, kendi kişisel iradesinin bir aracı haline getirmeye çalıştı ve büyük ölçüde başarılı oldu.

Modi yönetimindeki bakanların ve bakanlıkların çoğu, talimatları doğrudan başbakanlığın ofisinden ve ona kişisel olarak sadık olduğu bilinen yetkililerden alıyor; Hindistan parlamentosu artık mevzuat hazırlanırken muhalefetin görüşlerinin dikkate alındığı aktif bir tartışma alanı değil.

Dahası, Modi göreve başladığından bu yana Hindistan Yüksek Mahkemesi, Hindistan anayasasını açıkça ihlal eden durumlarda dahi, sıklıkla hükümetin suiistimallerine zımni onay verdi.

Hatta, Modi ve BJP’nin tercihlerini kolaylaştırmak için seçimleri düzenleyen ve seçim kurallarını belirleyen Hindistan Seçim Komisyonu tarafından Jammu ve Keşmir’deki ve Hindistan’ın en zengin şehri Mumbai’deki seçimlerin, iktidar partisinin kazanıp kazanamayacağından emin olmaması nedeni ile yıllarca ertelendiğini biliyor muydunuz?

Ayrıca, Hint basınının büyük bir kısmı, iktidar partisinin sözcüsü gibi hareket ediyorken Hindistan’ın devlet üniversitelerinde de özgür tartışma artık teşvik konusu değil.

Hindistan’da Üniversite Hibeler Komisyonu tarafından öğrencileri Modi’nin bir resmiyle fotoğraf çekmeye teşvik etmek için rektör yardımcılarına kampüslere “selfie noktaları” yerleştirme talimatı verildiğini biliyor muydunuz?

Modi, demokratik kurumları ortadan kaldırmasına karşın son derece popüler olmaya devam ediyor.

Hem inanılmaz derecede çalışkan hem de politik açıdan zeki, seçmenlerin nabzını okuyabilen ve söylemini ve taktiklerini buna göre uyarlayabilen biri.

Ekonomik geçmişi karışık olmasına karşın Modi onlara, “Modi’nin kişisel hediyeleri olarak markalanan planlar aracılığıyla” yüksek sübvansiyonlu oranlarda yiyecek ve pişirme gazı sağlayarak hâlâ birçok yoksul insanın güvenini kazandı.

Modi’nin destekçileri onun Hindistan’ın ulusal dirilişine öncülük ettiğini iddia ediyorlar; Modi yönetimi altında Hindistan’ın eski hükümdarı Birleşik Krallık’ı geride bırakarak dünyanın beşinci büyük ekonomisi haline geldiğini ve Ay’a uzay gemisi indiren dördüncü ülke olduğunu belirtiyorlar.

Ancak Modi’nin etkisi maddi başarılardan çok daha derinlere uzanıyor.

Destekçileri gururla Hindistan’ın Hindu uygarlık köklerini yeniden keşfedip yeniden doğruladığını, bunun da zihnin sömürgecilikten kurtulmasını başarılı bir şekilde sağladığını, Mahatma Gandhi’nin önderlik ettiği özgürlük hareketinden dahi daha gerçek bir bağımsızlığa yol açtığını söyleyerek övünüyorlar.

 

Hindistan’ın bugününe ve geleceğine Hindu hegemonyasını dayatma girişiminin birbirini tamamlayan iki unsuru var:

İlki, seçimle ilgili; birleşik bir “Hindu oy bankasının oluşturulması”;

İkincisi, “Hindistan devletinin karakterine açıkça Hindu görünümü verilmesi.”

Hinduizm, Hristiyanlık ve İslam gibi İbrahimi dinlerin kendine özgü yapısına sahip değildir; tek bir dini metni (İncil veya Kur’an-ı Kerim gibi) veya kutsal bir şehri (Roma veya Mekke gibi) özellikle ayrıcalıklı bir statüye yükseltmez; Hinduizm’de pek çok tanrı, pek çok kutsal yer ve pek çok ibadet tarzı vardır.

Ancak Hinduizm’in ritüel evreni çoğulcu olsa da sosyal sistemi tarihsel olarak son derece eşitsizdir; üyeleri nadiren birbirleriyle evlenen ve hatta ekmeklerini bölüşen, kast olarak bilinen hiyerarşik olarak organize edilmiş statü grupları olarak karakterize edilir.

Modi yönetimindeki BJP, farklı Hindu grupları arasındaki kast ve doktrinsel farklılıkları geçersiz kılmaya çalışarak Hinduizmin çoğulculuğunu aşmaya çalıştı.

Hindistan’ın kültürel ve uygarlık karakterini, Hinduların demografik egemenliği ve uzun süredir bastırılmış kaderi tarafından tanımlandığı şeklinde gören Modi ve BJP, Hinduların egemen olacağı bir “Hindu Raj” inşa etmeyi vadediyor.

Hindu milliyetçi hareketinin katı ortamında yetişmiş biri olarak Modi, yükselişinden önce Hinduların, Babür hanedanı gibi Müslüman yöneticilerin ve İngilizler gibi Hristiyan yöneticilerin elinde 1200 yıl boyunca köleliğe maruz kaldıklarını ve şimdi Hindu gururunu ve onların hakkı olan topraklar üzerindeki Hindu kontrolünü yeniden sağlayacağını iddia ediyor.

Bu konsolidasyona yardımcı olmak için Hindu milliyetçileri, Hindistan’ın büyük Müslüman azınlığını sistematik olarak şeytanlaştırdılar.

BJP, seçim zamanında “Hinduların Hindular gibi oy kullanmasını” sağlamayı umuyor.

BJP’nin Hindistan parlamentosunun iki kanadında 397 üyesi bulunuyor ve hiçbiri Müslüman değil.

Müslümanların çoğunlukta olduğu Keşmir bölgesinde buna mecbur kaldığı durumlar dışında, seçimlerde yarışacak Müslüman adayları nadiren seçiyor.

Ve 2019 genel seçimlerinin ezici zaferi ile “Hindistan devletinin karakterine açıkça Hindu görünümü verilmesi” somut bir ivme kazandı.

Modi, parlamento seçimlerine, genellikle Hindu kimliğinin en önemli merkezi olarak kabul edilen, sayısız tapınağa sahip antik bir şehir olan Varanasi’den katılmayı seçti.

Kendisini “Hindu geleneklerinin koruyucusu” olarak tanıttı ve gençliğinde geçmişin bilgeleri gibi Himalaya ormanlarında dolaştığını ve meditasyon yaptığını iddia etti.

İlk kez Hindu ritüellerini önemli dünyevi olayların merkezine yerleştirdi; tek başına kendisi tarafından yürütülen, ilahi söyleyen rahiplerden oluşan bir topluluk tarafından yönetilen, ancak Parlamento üyelerinin de katıldığı yeni bir Parlamento binasının açılışı gibi…

Varanasi’deki rahipler tarafından “Kral’a övgü” sloganlarının da atıldığı dini ritüellere başkanlık etmesi gibi…

Ayodhya şehrinde tanrı Rama’nın doğum yeri olduğu iddia edilen alanda büyük bir tapınağın açılışını yapmak gibi…

Kendini “geçmişin Hindu keşişi” ilan eden Modi böylece, özünde olmasa da sembolik olarak günümüzün “Hindu imparatoru” gibi görülüyor.

 

Hindistan’ın (ve Modi/BJP’nin) geleceği ne kadar “pembe”?

Modi’nin konuşmaları Hindistan’ın dünyaya liderlik etmenin eşiğinde olduğu yönündeki iddialarla doludur; küresel hedeflerinin peşinde koşan hükümetinin, geçen yıl Yeni Delhi’de G-20 toplantısına ev sahipliği yaptığını anımsayın.

Buna karşın Hindistan’ın geleceği, Modi ve yardımcılarının vaat ettiği vizyondan çok daha az pembe görünüyor.

Demokratik kurumların içinin boşaltılması, Hindistan’ı yalnızca ismen demokrasi, uygulamada ise seçim otokrasisi olmaya giderek daha da yaklaştırıyor.

Evet, bugün Hindistan tam olarak otokratik eğilimlerin belirgin olduğu ancak seçim mekanizmalarının sağlam kaldığı bir demokrasi.

Modi’yi destekleyenlerin iddia ettiği gibi Vishwa Guru ya da “dünyanın öğretmeni” olmaktan çok uzak olan Hindistan’ın bugün olduğu gibi kalması çok daha muhtemel:

Arızalı kamu kurumları ve din, cinsiyet, kast ve bölge arasında devam eden bölünmelerin yanı sıra, canlı bir girişimcilik kültürüne ve çoğunlukla adil seçimlere sahip orta halli bir güç.

Ancak Modi’nin “kalıcı siyasi başarısı” ödün vermeye çok uzak.

“Hindistan Ulusal Kalkınma Kapsayıcı İttifakı” (INDIA) adını benimseyen 28 kadar muhalefet partisi 2024 genel seçimlerinde ortak bir şemsiye altında mücadele etmek için bir araya gelmiş olsa da ittifakta ulusal parti olma iddiasında olan tek parti Kongre’dir.

İttifaktaki bazı partiler kendi devletlerinde çok güçlüler, diğerlerinin belirli kastlar arasında bir tabanı var; ancak bu partiler aile şirketleri, yerel kökenleri devlet seçimlerinde onları rekabetçi kılsa da genel seçimler söz konusu olduğunda taşıdıkları hanedan yükü, Modi gibi aile ayrıcalığının taşıyıcısı olmaktan çok tamamen yurttaşlarının refahı için kendini sadık biri olarak sunabilen bir adamın liderliğindeki bir partiye karşı onları dezavantajlı duruma getiriyor.

Dolayısıyla ittifak, Modi ve BJP’yi koltuğundan etmek yerine en iyi ihtimalle parlamentodaki hâkim çoğunluğunu zayıflatmayı umabilir.

Dış senaryoya bakıldığında da Modi ve BJP çok az dış baskıyla karşı karşıya.

Batı tarafından Modi’nin otoriter yöntemlerinin belirli ölçüde eleştirel bir şekilde incelenmesi beklenebilirdi ancak Batı hegemonyasına karşı agresif bir meydan okuma başlatan Çin tamamen Modi’nin avantajına oldu.

Modi hem kendisinin hem de Hindistan’ın önemini Beyaz Saray’a görünür kılmak için büyük ve zengin Hint diasporasından yararlandı.

Hindistan artık dünyanın en kalabalık ülkesi, beşinci büyük ekonomiye sahip, büyük ve oldukça iyi donanımlı bir orduya sahip ve tüm bu faktörler, Çin’e karşı bir denge unsuru olarak Amerika’ya çekici geliyor.

Hindistan pazarından, özellikle gelişmiş silahların satışında, daha büyük bir pay almak isteyen Fransa, Almanya ve Birleşik Krallık, Modi hükümeti ile yakınlık gözetiyor.

Ancak madalyonun öteki yüzü biraz karışık.

Modi, 2014 yılında “güçlü bir ekonomi yaratma” vaadiyle göreve geldi; hükümet, altyapının etkileyici gelişimini ve ekonomiyi dijital teknoloji aracılığıyla resmileştirme sürecini hızlandırdı; ancak, ekonomik eşitsizlikler arttı; BJP’ye yakın bazı iş aileleri aşırı derecede zenginleşirken özellikle genç Hintler arasında işsizlik oranları yüksek ve kadınların işgücüne katılım oranları düşük; bölgesel eşitsizlikler büyük ve giderek artıyor; güney devletleri hem ekonomik hem de sosyal kalkınma açısından kuzey devletlerinden çok daha iyi durumda ve özellikle güneydeki beş devletin hiçbiri BJP tarafından yönetilmiyor.

Modi hükümeti Hindistan gücünün kilit kaynağını tehlikeye atıyor: çoğulculuğunun çeşitli biçimleri…

Hükümeti, ülkenin toplumsal dokusunu daha da yıpratacak olan din ve bölge çizgisindeki çatışmaları hafifletmedi, hatta yoğunlaştırdı.

Modi’nin görevdeki zamanını ne Kongre’nin ne de BJP’nin Parlamento’da çoğunluğa sahip olduğu 1989 ve 2014 yılları arasındaki yıllarla karşılaştırmak faydalı olabilir.

O dönemde başbakanlar diğer partileri iktidara getirmek, önemli bakanlıkları kendi liderlerine devretmek zorunda kalıyorlardı.

Bu, ülkenin büyüklüğüne ve çeşitliliğine daha uygun, daha kapsayıcı ve işbirlikçi bir yönetim tarzını teşvik etti.

BJP veya Kongre dışındaki partiler tarafından yönetilen devletler merkezde temsil edildi, sesleri duyuldu ve kaygıları dikkate alındı.

Federalizm(si) yapı gelişti ve bağımsız bir yol izlemesi için daha fazla alana sahip olan basın ve mahkemeler de gelişti.

Hindistan’ın bu koalisyon hükümeti döneminde 30 yıllık istikrarlı bir ekonomik büyüme yaşaması tesadüf olmayabilir…

Bugün Modi’nin kurduğu zafer ve güç maskesi daha temel bir gerçeği gölgeliyor: Hindistan’ın demokratik bir ülke olarak hayatta kalmasının ve son zamanlardaki ekonomik başarısının başlıca kaynağı, onun siyasi ve kültürel çoğulculuğudur.

 

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

 

© The Independentturkish

 

HAKKINDA DAHA AYRINTILI: HİNDİSTAN NARENDRA MODİ DUYGU ÇAĞLA BAYRAM